«Όλα είναι ένα ψέμα, ένα όνειρο…»
Την 1 Απριλίου η Ρωσία γιόρτασε τα 210 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου Ρώσου κλασικού Νικολάι Γκόγκολ, του πιο μυστηριώδους Ρώσου συγγραφέα. «Όλα είναι ένα ψέμα, ένα όνειρο, τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται» λέει ο ήρωας του Γκόγκολ στη «Λεωφόρο Νέφσκι»: έτσι έβλεπε τα πράγματα και ο ίδιος ο συγγραφέας, γεννημένος την 1 Απριλίου, και με τη ζωή του οποίου σχετίζονταν και συνεχίζουν να σχετίζονται οι πλέον απίστευτες ιστορίες. Αυτή είναι μία από αυτές. Κι εσείς – θέλετε την πιστεύετε, θέλετε – όχι. Εμείς πάντως θα επαναλάβουμε μαζί με τον αγαπημένο συγγραφέα: όλα είναι ένα ψέμα, ένα όνειρο και τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται…
Το 1909, την παραμονή των εορτασμών των 100 χρόνων από τη γέννηση του Γκόγκολ και κατόπιν διαταγής της Δημοτικής Αρχής, ξεκίνησαν οι επισκευές του παρατημένου εδώ και χρόνια μνήματος του συγγραφέα στο Νεκροταφείο της Μονής του Αγίου Δανιήλ στη Μόσχα. Οι εργάτες επισκεύασαν και την υπόγεια κρύπτη, όπου ήταν τοποθετημένο το φέρετρο με τη σορό του Γκόγκολ. Οι εργασίες στο Νεκροταφείο επιτηρούσαν ο ηγούμενος και οι μοναχοί από τη διοίκηση της Μονής. Οι συντηρητές κατάφεραν να τις ολοκληρώσουν στην καθορισμένη ημερομηνία, και την ημέρα του Επετείου έγινε η επίσημη λειτουργία.
Είκοσι χρόνια αργότερα, στα πλαίσια της εκστρατείας καταπολέμησης της θρησκείας, αποφάσισαν να κλείσουν την Μονή του Αγίου Δανιήλ μαζί με το Νεκροταφείο. Στους μοναχούς έκαναν έξωση, και την ίδια τη Μονή την μετέτρεψαν σε ορφανοτροφείο. Τα πιο σπουδαία μνήματα από το νεκροταφείο της Μονής μεταφέρθηκαν στο κύριο Νεκροταφείο της ΕΣΣΔ, της Ιεράς Μονής της Παρθένου (Νοβοντέβιτσι). Επρόκειτο για τα μνήματα του Γκόγκολ, του ποιητή Γιαζικόφ και του φιλοσόφου Αντρέι Χομιακόφ. Η μετεγκαστάσταση του μνήματος του Γκόγκολ έγινε με ιδιαίτερη επισημότητα: κάλεσαν τους γνωστότερους συγγραφείς και τους σπουδαιότερους φορείς της πολιτικής και κοινωνικής ζωής του τόπου. Μεταξύ τους ήταν οι συγγραφείς Βαλεντίν Κατάγιεφ, Βλαντίμιρ Λίντιν, Γιούρι Ολέσα, Βσέβολοντ Ιβανόφ, οι ποιητές Μιχαήλ Σβετλόφ, Ιλία Σελβίνσκι.
Όσον αφορά τις σορούς του ποιητή και του φιλοσόφου, δεν υπήρχαν εκπλήξεις, αλλά ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας έκανε τη διαφορά: όταν άνοιξαν το φέρετρό του, είδαν, ότι από τον σκελετό του Γκόγκολ έλειπε το κρανίο. Η εξαφάνισή του προκάλεσε σοκ. Γι’ αυτό το έκτακτο γεγονός αναφέρθηκαν στον Στάλιν, κι εκείνος διέταξε να γίνει έρευνα. Η αστυνομία συνέλαβε όλους τους μοναχούς της Μονής του Αγίου Δανιήλ, που, παρότι η Μονή έκλεισε, συνέχισαν να μένουν εκεί με διάφορα προσχήματα. Στη διάρκεια των ανακρίσεων μαθεύτηκε και το όνομα του απαγωγέα: ήταν ο θρυλικός συλλέκτης και ιδρυτής του Μουσείου Θεάτρου της Μόσχας, έμπορος εκατομμυριούχος Αλεξέι Μπαχρούσιν. Οι μοναστηριακές αρχές γνώριζαν για τον βανδαλισμό και έκαναν τη δική τους, μυστική έρευνα ήδη το 1909: έτσι έμαθαν, ότι ένα βράδυ στη Μονή έφτασε ο ίδιος ο Μπαχρούσιν, πρότεινε στους εργάτες ένα τεράστιο ποσό για το κρανίο του Γκόγκολ και η συναλλαγή έκλεισε. Η αστυνομία της Μόσχας δεν μπορούσε να ανακρίνει τον Μπαχρούσιν: για τη δική του τύχη, ήταν ήδη πεθαμένος. Πέθανε το 1929, λίγο πριν ξεκινήσει η έρευνα «του κλεμμένου κρανίου».
Αυτή η ιστορία για δεκαετίες παρέμεινε θαμμένη στα Αρχεία της Ασφάλειας. Μόλις στα τέλη του 20 αιώνα στο περιοδικό «Ρωσικά Αρχεία» δημοσιεύτηκαν τα απομνημονεύματα του συγγραφέα Βλαντίμιρ Λίντιν, καθηγητή του Λογοτεχνικού Ινστιτούτου της Μόσχας, αυτόπτη μάρτυρα της ιστορίας του 1929.
«Τον τάφο του Γκόγκολ προσπαθούσαν ν’ ανοίξουν μια ολόκληρη μέρα», θυμάται ο Λίντιν. «Βρισκόταν πολύ βαθύτερα από ό, τι συνήθως. Μόλις άρχισαν να τον σκάβουν, βρήκαν μια κρύπτη από τούβλα χωρίς άνοιγμα, μέσα από το οποίο έπρεπε να είχε τοποθετηθεί το φέρετρο. Μόλις αργά το βράδυ ανακάλυψαν ένα πλαϊνό άνοιγμα.
Άνοιξαν το φέρετρο, αλλά δεν βρήκαν το κρανίο: η σορός του Γκόγκολ ξεκινούσε από τους σπονδύλους του αυχένα, και ο σκελετός ήταν ντυμένος με πολύ καλά διατηρημένο σακάκι χρώματος ταμπά, κάτω από το σακάκι διατηρήθηκε θαυμάσια ακόμα και το πουκάμισο με κοκάλινα κουμπία. Διατηρήθηκαν και τα παπούτσια. Πότε και πώς εξαφανίστηκε το κρανίο του Γκόγκολ, παραμένει μυστήριο…»
Οι λογοτέχνες, που παραβρέθηκαν στο άνοιγμα του τάφου του Γκόγκολ πήραν όποιο «αναμνηστικό» μπορούσαν, ό, τι πρόλαβε ο καθένας. Ο ίδιος ο Λίντιν έκοψε με το ψαλίδι, που έφερε μαζί του, ένα κομμάτι ύφασμα από το σακάκι για να το βάλει αργότερα στη θήκη της πρώτης έκδοσης των Νεκρών Ψυχών του Γκόγκολ. Ο συγγραφέας Βσέβολοντ Ιβανόφ (κατά την άλλη έκδοση – ο συγγραφέας Λέφ Νικούλιν) πήρε το πλευρό του Γκόγκολ, ο διευθυντής του Νεκροταφείου – τα παππούτσια του… Το ένα κουμπί και ένα μέρος άλλων αντικειμένων οι απόγονοι των συγγραφέων επέστρεψαν μόλις το 2009. Τι έγινε όμως με το κρανίο;
«Στο Θεατρικό Μουσείο του Μπαχρούσιν στη Μόσχα υπάρχουν τρία άγνωστα κρανία: εικάζεται, ότι το ένα από αυτά ανήκει στον μεγάλο Ρώσο ηθοποιό Σέπκιν, ένα άλλο – στον Γκόγκολ, σε ποιον ανήκει το τρίτο κρανίο, δεν γνωρίζει κανείς», έγραφε ο Λίντιν στα απομνημονεύματά του.
Αλλά οι φήμες λένε, ότι στη συλλογή του εκατομμυριούχου υπήρχαν 40 ολόκληρα κρανία! Η συλλογή αυτή πάντως δεν βρέθηκε ποτέ. Λένε, ότι το κρανίο του Γκόγκολ ήταν στολισμένο με δάφνινο στεφάνι από ασήμι και βρισκόταν σε μια γυάλινη θήκη. Ο ίδιος θρύλος λέει, ότι ένας από τους κοντινούς συγγενείς του Γκόγκολ, αξιωματικός του Ρωσικού στόλου Γιανόφσκι, απείλησε τον Μπαχρούσιν και πήρε το κρανίο πίσω. Ο Γιανόφσκι ήθελε να θάψει το κρανίο του Γκόγκολ, αλλά αποφάσισε να μην το κάνει στη Ρωσία, αλλά στην Ιταλία, μια και ο Γκόγκολ λάτρευε την Ιταλία και την αποκαλούσε «δεύτερη πατρίδα». Έτσι, όταν την άνοιξη του 1911 στη Σεβαστούπολη έριξαν άγκυρα ιταλικά θωρηκτά, ο Γιανόφσκι ζήτησε από τον πλοίαρχο ενός από αυτά να μεταφέρει την κασετίνα με το κρανίο στη Ρώμη, όπου έπρεπε να την παραδώσει στον Ρώσο Πρόξενο στην Ιταλία για ενταφιασμό.
Ο Ιταλός πλοίαρχος ονόματι Μποργκέζε πήρε το κρανίο, αλλά δεν κατάφερε να εκτελέσει την αποστολή του. Μόλις έφτασε στην Ιταλία και πριν παραδώσει το κρανίο στον Ρώσο Πρόξενο, ο Μποργκέζε μπαρκάρισε ξανά. Η κασετίνα έμεινε σε ένα ράφι στο σπίτι του πλοιάρχου. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους το κρανίο χάθηκε, όταν ο αδερφός του Μποργκέζε το πήρε μαζί του στο ταξίδι με το Εξπρές της Ρώμης, που διέσχιζε το πιο μακρύ εκείνη την εποχή τούνελ μέσα από τα Απέννινα όρη. Ο μικρότερος αδερφός του πλοιάρχου αποφάσισε να τρομάξει τους φίλους του, βγάζοντας το κρανίο, όταν το τρένο θα έμπαινε στο τούνελ.΄
Λένε, ότι στην είσοδο στο τούνελ όλοι οι 106 επιβάτες του τρένου έπαθαν ξαφνικά κρίση πανικού, και συνέβη κάτι ττρομερό. Μόλις δυο από αυτούς πρόλαβαν να πεταχτούν από τα βαγόνια, τα οποία άρχισε να καλύπτει μια πηχτή ομίχλη και κάποιο γαλακτερό υγρό. Το τρένο μπήκε στο τούνελ και εξαφανίστηκε. Μετά από αυτό το ανεξήγητο συμβάν η κυβέρνηση αποφάσισε να κλείσει το τούνελ.
Ένας από τους δυο επιβάτες, που σώθηκαν, ήταν ο Μποργκέζε-τζούνιορ, που διηγήθηκε, ότι άφησε το κρανίο στο τρένο.
Λέγεται, ότι τις φήμες για το κεφάλι, που εκλάπη, έχει αξιοποιήσει αργότερα ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ στο μυθιστόρημά του Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα…
«Όλα είναι ένα ψέμα, ένα όνειρο…» Ποιος ξέρει, πόση αλήθεια και πόσο ψέμα υπάρχει σ΄αυτή την ιστορία. Αλλά από την άλλη: γιατί όχι; Ας θυμηθούμε το τελευταίο ταξίδι του Άντον Τσέχωφ, που πέθανε στη Γερμανία και μεταφέρθηκε στην πατρίδα στο βαγόνι-ψυγείο με στρείδια… Και αυτή η ιστορία είναι αληθινή…
Χρησιμοποιήθηκε υλικό από το σαιτ : http://millionaire.ru