Μέρα Δεύτερη του master class του ADOLF SHAPIRO στην Αθήνα
«Για τον φασισμό πρέπει να μιλάς. Να μιλάς με κείνους, τους οποίους οι φασίστες μπορούν να επηρεάσουν. Ο φασίστας που εξαπατήθηκε ακόμα παίρνει από κουβέντες, αν όμως είναι ιδεολόγος, καμιά συζήτηση μαζί του δεν έχει νόημα.
«Άνθρωποι πάσχουν από αταβισμό. Θέλουν να είναι υπερήφανοι για κάτι, αλλά δεν είναι υπερήφανοι για τους ζωγράφους, τους μουσικοσυνθέτες, τους συγγραφείς της χώρας τους, αλλά για την πιο ισχυρή τους βόμβα. Μόνο τότε αισθάνονται συμμέτοχοι σε κάτι μεγάλο…»
«Στο Θέατρο δεν πρέπει να υπάρχει έπαρση. Το Θέατρο δεν μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο, αλλά μπορεί να δώσει ώθηση, κίνηση. Το Θέατρο πρέπει ν’ αφήνει εικόνες. Δεν επηρεάζει με λόγια, αλλά με εικόνες. Οι εικόνες είναι κάτι που δεν μπορείς να αφαιρέσεις από τον άνθρωπο, Μπορεί να χάσει τα πάντα, αλλά αν δεν έχει χάσει τα λογικά του, δε θα χάσει και τις εικόνες, εικόνες των χεριών της μάνας, των φαγητών που μαγείρευε, εικόνες της θάλασσας. Αυτές οι εικόνες αποτελούν την ψυχή σας. Όσο περισσότερες εικόνες- τόσο πιο σίγουρα σώζεται ο άνθρωπος. Είναι οι ενέσεις ομορφιάς, ενέσεις της αγάπης».
«Αν μοιράζεστε κάτι με κάποιον, αν η αφήγησή σας έκανε την εντύπωση στον άλλον, τότε τον ωθήσατε κάπου. Μέσα του έχει ξεκινήσει η διαδικασία. Το Θέατρο μπορεί να βγάλει τον άνθρωπο από τη στατική κατάσταση και να τον μεταφέρει σε κατάσταση ψυχικής δυναμικής. Γιατί πολύ συχνά η ψυχή κοιμάται».
«Δεν πρέπει να υπερβάλουμε τη σημασία του Θεάτρου, αλλά δεν πρέπει και να την μειώνουμε. Δεν είναι τυχαίο ότι η εξουσία δεν αγαπάει το θέατρο που αφυπνίζει τους ανθρώπους και χρηματοδοτεί το διασκεδαστικό και το εμπορικό θέατρο. Το θέατρο, η σκηνή, οι παραστάσεις πρέπει να αφήνουν εντυπώσεις. Ο Μπρεχτ ξεκίνησε σαν ποιητής, εκλεκτικός ποιητής της μποέμ. Στο θέατρό του έφτασε σταδιακά. Ο Μπρεχτ είναι παράδοξος. Θυμάμαι πως για πρώτη φορά βρέθηκα με μια παράσταση μου στο Βερολίνο, όπου έπρεπε να παίξουμε στο θέατρο του Μπρεχτ. Πρέπει να πούμε ότι ο ίδιος ο Μπρεχτ επέλεξε το κτίριο του θεάτρου του, ας μην ξεχνάμε ότι ζούσε στην Ανατολική Γερμανία. Περίμενα να δω ένα αυστηρό κτίριο, προλεταριακό θέατρο-φάμπρικα, και ξαφνικά είδα μια αίθουσα με Έρωτες, διακόσμηση, μπαρόκ αίθουσα! Ο Μπρεχτ το έκανε επίτηδες, δημιουργώντας σύγκρουση ανάμεσα στη σκηνή και την πλατεία! Δεν πρέπει να το ξεχνάμε, παίζοντας Μπρεχτ: για να κατανοήσουμε κάποια σκέψη, πρέπει να την τραβήξουμε μέχρι τον παραλογισμό».
«Σε κάθε του κείμενο πρέπει να βρούμε το κεντρικό γεγονός. Στο Σταυρό με την κιμωλία κάθε μέρα στο Γραφείο ευρέσεως εργασίας εξαφανίζονται άνθρωποι, και κανείς δεν καταλαβαίνει πώς εξαφανίζονται. Ο Εργάτης ξεκινάει τη κουβέντα με τον Άντρα της ΕΣ-Α με ένα και μοναδικό σκοπό: να μάθει τι κόλπα χρησιμοποιούν. Έτσι μαθαίνει για το σταυρό με την κιμωλία. Μόλις βρούμε το κεντρικό γεγονός, αρχίζει το θέατρο μέσα στο θέατρο. Ο Εργάτης βλέπει ότι ο Άντρας της ΕΣ-Α είναι ένας καυχησιάρης. Μα γιατί καυχιέται; Γιατί χάνει τον έλεγχο; Τι καθορίζει τη συμπεριφορά του Άντρα της ΕΣ-Α; Σε ποιον θέλει να κάνει εντύπωση;»
«Πρέπει να αναλύουμε τη ζωή. Αλλά οι άνθρωποι του θεάτρου έχουν δικό τους τρόπο να το κάνουν. Ο χημικός, αν θέλει να μάθει τη σύσταση κάποιου υγρού, κάνει χημική ανάλυση. Ο δικός μας τρόπος είναι να κάνουμε την προσομοίωση της κατάστασης και να την εξετάσουμε. Αλλά μπορούμε να κάνουμε την προσομοίωση μόνο της κατάστασης που προκαλεί το ενδιαφέρον. Μελετάς κάτι για το οποίο αμφιβάλλεις ή δεν καταλαβαίνεις. Δεν μπορείς να αναλύσεις κάτι που ξέρεις, κάτι, για το οποίο είσαι σίγουρος.
«Άρα, σε κάθε έργο πρέπει να βρούμε κάτι που δεν κατανοούμε. Είναι ενδιαφέρον να δουλεύεις με το ρόλο για να καταλάβεις κάτι. Εδώ είναι η διαφορά ανάμεσα στο εμπορικό και το αληθινό θέατρο, ανάμεσα στην εμπορική τέχνη και την αληθινή».
«Η εμπορική τέχνη μπορεί να είναι επίσης υψηλής ποιότητας. Σε τι διαφέρει τότε; Η διαφορά είναι στους στόχους. Η εμπορική τέχνη πουλά ήδη γνωστές γνώσεις: την έχω τη γνώση και πρέπει να την πουλήσω με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κέρδος, με ένα υπέροχο περιτύλιγμα».
«Στην αληθινή τέχνη, τη μη εμπορική, οι καλλιτέχνες, οι ηθοποιοί δεν δουλεύουν για να πουλήσουν γνώση, αλλά για να την αποκτήσουν. Γνώση για τον εαυτό τους, για τους άλλους. Στο Αμαρκόρντ π.χ. ο Φελίνι θέλει να κατανοήσει τα παιδικά του χρόνια, την Ιταλία, τον φασισμό, την πρώτη γυναίκα, θέλει να καταλάβει πώς μεγάλωσε και έγινε αυτό που έγινε. Είναι η αναζήτηση, και καταλαβαίνουμε, γιατί ο Φελίνι έφτιαξε αυτή τη ταινία».
«Στην τέχνη πρέπει να αναζητούμε το παράδοξο, το αινιγματικό και όχι τη διδακτική»
