Δυο αλλιώτικες παραστάσεις του καλοκαιριού
Σχετικά καινούργιο θέατρο της Μόσχας, το Θέατρο των Εθνών, που ιδρύθηκε το 2006, κάθε φορά εκπλήσσει με τις παραστάσεις του – είτε συμφωνούμε με την άποψη και την προσέγγιση των συντελεστών τους είτε όχι, αποδεχόμενοι σε κάθε περίπτωση, ότι το θέατρο είναι ένας ζωντανός οργανισμός και ακατάπαυστα «ρει».
Το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» αποκτά στη σκηνή του Θεάτρου μια νέα ζωή, μια και η κεντρική ιδέα του – η βία στην κοινωνία – παραμένει επίκαιρη τόσο 56 χρόνια μετά τη πρώτη δημοσίευση του ομώνυμου μυθιστορήματος του Anthony Burges, όσο και 47 χρόνια μετά την ταινία του Stanley Kubrick.
Το σενάριο έγραψαν οι δραματουργός Γιούρι Κλάβντιγιεφ και δημοσιογράφος Ιλια Κουχαρενκο, υπήρχε και ένας τρίτος σεναριογράφος, το… Google Translate: το κείμενο πέρασε από την σκληρή δοκιμασία του ηλεκτρονικού μεταφραστή – με όλα τα τραγικά του λάθη, τις ανοησίες και τις ασυνεννοησίες, χάνοντας φυσικά όχι μόνο το πρωταρχικό του νόημα, αλλά και κάθε νόημα γενικώς. Ο σκηνοθέτης Φιλίπ Γκριγκοριάν εξηγεί, ότι ο λόγος παίζει στην παράσταση δευτερεύοντα ρόλο, και όλο το νόημα βγαίνει από την εικόνα, τον ήχο και την κίνηση. Και αν στο μυθιστόρημα και στην ταινία η βία νικά τη βία, τη βία εκπροσωπεί και ο εγκληματίας και ο τιμωρός, η παράσταση του Θεάτρου των Εθνών το εξετάζει με μια «ντοστογιεφσκική» ματιά, τοποθετώντας έναν σύγχρονο πολιτισμένο άνθρωπο ναι μεν στον κόσμο της βίας, αλλά κάπου ανάμεσα στον συγγραφέα και το έργο του… Μπορεί τελικά η τέχνη να θριαμβεύσει στον κόσμο της βίας; Και επί του κόσμου της βίας;
Στον Πολιτιστικό Κέντρο ΧΙΤΡΟΦΚΑ της Μόσχας η παράσταση «Προμηθέας» καταργεί τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους θεατές και τους ηθοποιούς. Δεν υπάρχει σκηνή, δεν υπάρχει αίθουσα: οι θεατές βρίσκονται κλεισμένοι σε ένα τεράστιο κελί μαζί με τους ηθοποιούς, που υποδύονται πρόσωπα ελληνικής μυθολογίας.
Ερχόμενοι στο κελί, ο θεατής αποδέχεται:
- ότι έχει σώας τας φρένας (τουλάχιστον, πριν την παράσταση),
- συμφωνεί να περάσει τις επόμενες δυο ώρες στο κλουβί και δε θα επιχειρήσει να φύγει,
- χάνει όλα του τα δικαιώματα εκτός από ένα – να είναι μάρτυρας όσων θα διαδραματίζονται μπροστά του,
- δε θα κάνει ερωτήσεις,
- επιτρέπει στους ηθοποιούς να κάνουν τα πάντα εκτός από τις πράξεις, που απαγορεύει ο Ποινικός Κώδικας της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Μετά το πέρας της παράστασης οι θεατές μπορούν να μείνουν στο κλουβί ως το πρωί ή… να ξαναπαρακολουθήσουν την παράσταση… Και ο θεός βοηθός!