της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια
Το 1934 ο Μαξίμ Γκόρκι ζήτησε από την σοβιετική κυβέρνηση να παραχωρήσει στην Ένωση Σοβιετικών Συγγραφέων στα προάστια της Μόσχας ένα οικόπεδο για να χτίσει εξοχικά για τα εξέχοντα της μέλη, όπου θα δημιουργούσαν τα αθάνατα τους αριστουργήματα.
Επιλέχθηκε το χωριό Περεντέλκινο, που βρισκόταν στα 27 χμ από την πρωτεύουσα, με δάση και ποτάμι, έκταση εξαιρετικού φυσικού κάλλους.
Εκεί στήθηκαν οι πρώτες «λογοτεχνικές ντάτσες», και ανάμεσα στους πρώτους, προπολεμικούς τους ενοίκους (οι ντάτσες παραχωρούνταν, ούτε πωλούνταν, ούτε ήταν ιδιοκτησία των συγγραφέων) ήταν οι Μπορίς Πάστερνακ, Ιλία Έρενμπουργκ, Μπορίς Πιλνιάκ, Ισαάκ Μπάμπελ και άλλοι πολλοί σπουδαίοι εκπρόσωποι της σοβιετικής, αλλά και παγκόσμιας, όπως αποδείχθηκε στο μέλλον, λογοτεχνίας.
Τι ακριβώς έκανε το κράτος κατά την συνταγή του Γκόρκι; Εξαγόρασε τους μαιτρ του λόγου ή τους έφτιαξε όλες τις συνθήκες για την καρποφόρα εργασία; Ιδού το ερώτημα , και η απάντηση πάντα εξαρτάται από το βαθμό αντικειμενικότητας του καθένα από μας και …ωριμότητας, βεβαίως-βεβαίως, γιατί προ πολλού έχει παρέλθει η εποχή, όταν το ένα ή το άλλο γεγονός, το ένα ή το άλλο καθεστώς κρίνονταν μεμονωμένα και κατηγορηματικά. Σήμερα, όσο ποτέ, γνωρίζουμε, τι απίδια βάζει ο σάκος, τι σημαίνει δημοκρατία, ευρωπαϊκή ολοκήρωση και γενικώς, σε τι μεταφράζεται η περίφημη αντιπαράθεση Δύσης-Ανατολής.
Ξεμακρύναμε, όμως από τον αρχικό μας στόχο, που δεν είναι άλλο, από το να γνωρίσουμε στους φίλους του AVANTGARDE αυτό το υπέροχο προάστιο της Μόσχας, το οποίο ελάχιστα άλλαξε ως προς το ιστορικό του κομμάτι, το Χωριό των Συγγραφέων, κι έγινε αγνώριστο κατ’επέκτασην, όσον αφορά την ανάπτυξή των περιχώρων του τα τελευταία πέντε χρόνια- με τις υπερσύγχρονες πολυκατοικίες, την άψογη υποδομή, με το μετρό και το προαστιακό του.
Το Περεντέλκινο έχει τρεις καταπληκτικούς ναούς, που και οι τρεις χωράνε ταυτόχρονα στον φωτογραφικό φακό: το Ναό του Αγ. Πρίγκιπα Ικγόρ Τσερνίγκοφσκι, της Αναστάσεως του Κυρίυ και της Μεταμόρφωσης του Κυρίου.
Ο Ναός του Αγ. Πρίγκιπα Ικγόρ Τσερνίγκοφσκι χτίστηκε πρόσφατα, με τα σχέδια του σύγχρονου μεγάλου Ρώσου αρχιτέκτονα , ακαδημαϊκού Α. Σιπκόφ, που εγκρίθηκαν ακόμα το 2005 από τον Πατριάρχη Πασών των Ρωσιών Αλέξιο Β΄, ο οποίος έζησε, πέθανε και ενταφιάστηκε στο Περεντέλκινο. Ο αγιασμός του Ναού τελέστηκε το 2013 από τον Πατριάρχη Κίρυλλο.
Ο ναός της Αναστάσεως του Κυρίου πλάι στο Νεκροταφείο των Συγγραφέων θεμελιώθηκε το 2007 και αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο στάδιο της οικοδόμησης, αλλά, ακόμα και ημιτελειωμένο, κατέχει περίοπτη θέση ανάμεσα στα αξιοθέατα του Χωριού.
Στο Περεντέλκινο βρίσκεται και το Μετόχι του Πατριαρχίου, ένα καταπληκτικό αρχιτεκτονικό συγκρότημα με το Αγ. Ναό Μεταμόρφωσης του Κύριου του 17ου αιώνα.
Πλάι στο Ναό της Αναστάσεως, σαν ένα λευκό ξέμακρο νησί στον Ωκεανό – το Κοιμητήριο του Περεντέλκινο με πολλά διάσημα μνήματα. Ένα στενό σιωπηλό μονοπάτι ανάμεσα στα βουνά από χιόνι δεξιά και αριστερά οδηγεί στο μνήμα του Μπορίς Πάστερνακ, απλή ορθογώνια λευκή πέτρα με μισοσβησμένο ονόμα και «φαγωμένη» ημερομηνία. Από κάτω – μια παγωμένη, αλλά ακόμα ζωντανή ανθοδέσμη.
Λίγο πιο ψηλά – το μνήμα του Αρσένι Ταρκόφσκι από μαύρο βασάλτη και ένας μαύρος σταυρός δίπλα – φυτεμένος στο χώμα από τον τάφο του Αντρέι Ταρκόφσκι στο Παρίσι.
Και δίπλα, στην αναπάντεχα απότομη πλαγιά – ένα σμήνος από μικρές πανομοιότυπες κοντές πλάκες (ακριβώς, όπως στο παλιότερο κοιμητήριο της Βοστώνης!), χωμένες στο χιόνι: είναι το νεκροταφείο των μπολσεβίκων, που έφυγαν από τη ζωή στο σανατόριο του Περεντέλκινο, ονόματα άγνωστα, ανθρώπων μοναχικών, δίχως οικογένειες, με τη μοναδική περιουσία – το παρελθόν τους.
Εκείνος ζούσε και πέθανε, κι εκείνη
Ζούσε και πέθανε, κι εκείνοι
Ζούσαν και πέθαναν. Οι τάφοι τους
Πυκνά ο ένας τον άλλον ακουμπάνε.
Από γυαλί η γη πιο διαφανής
Και βλέπεις καθαρά, ποιον σκότωσαν,
Ποιος σκότωσε, στη σκόνη τη νεκρή
Καίει του Καλού και του Κακού σφραγίδα.
Πάνω από τη γη πετάνε οι σκιές
Εκείνων των γενεών που κατοικούν στο χώμα.
Ποτέ τους δε θα είχανε ξεφύγει
Από τα χέρια μας, από την αυτοδικία,
Αν δεν προσμέναμε κι εμείς την ίδια δίκη…
Ποιος ξέρει από πού, ποιος ξέρει, από ποιον…
Αρσένι Ταρκόφσκι, 1975 (μτφ. Ευγενία Κριτσέφσκαγια)
Στο Περεντέλκινο ο Μπορίς Πάστερνακ έζησε πάνω από 25 χρόνια, από το 1936 έως το θάνατό του το 1960. Στο εξοχικό Ν3, όπου σήμερα βρίσκεται το Μουσείο του, ο ποιητής ζούσε από το 1939: στην τραπεζαρία σήμερα μαζεύονται ποιητές και λογοτέχνες, στον πρώτο, σκοτεινό σήμερα όροφο ήταν το γραφείο του ποιτή.
Λίγο πιο κάτω- το δεύτερο από τα τέσσερα Μουσεία του Περεντέλκινο, το εξοχικό του σπουδαίου Ρώσου βάρδου, ποιητή και πεζογράφου, Μπουλάτ Οκουτζάβα. Για το τρίτο και το τέταρτο Μουσεία, του Κορνέι Τσουκόφσκι και του Εβγκένι Γιεφτουσένκο, ήταν πολύ αργά: το Περεντέλκινο βυθίστηκε στη νύχτα και σκεπάστηκε με το χιόνι για να αναπαυτεί.
Γαλήνιο Περεντέλκινο! Αν ο καθένας από τους διάσημους λογοτέχνες, που έζησαν ή πέθαναν εκεί, έγραφε από ένα διήγημα, θα έβγαινε ένας χοντρός τόμος. Ακόμα περισσότερα, ίσως, θα μας έλεγαν εκείνοι, που έβαλαν εδώ τέρμα στη ζωή τους …
Αλλά είναι μια άλλη ιστορία…