Ο Μάνος Χατζιδάκις και οι Ρώσοι συνθέτες
Σημειώσεις ενός μουσικού
Γράφει Γιώργος Κριωνάς*
Ο Μάνος Χατζιδάκις από νεαρή ηλικία άκουγε με πάθος Προκόφιεφ, Μάλερ, Μπάρτοκ και πολλούς άλλους συνθέτες που τον σημάδεψαν μουσικά.
Σε ηλικία 23 μόλις ετών ο Μάνος Χατζιδάκις συνέθεσε για πιάνο τη σουίτα “Για μία λευκή αχιβάδα”. Ο συνθέτης ορίζει το έργο αυτό ως το πρώτο επίσημο έργο της ζωής του. Σε μια καταγραφή που έκανε ο ίδιος – και συμπεριέλαβε στο πρόγραμμα συναυλιών το 1986 – το έργο καταλαμβάνει την πρώτη θέση (opus 1) της πρώτης συνθετικής περιόδου της ζωής του. Γράφτηκε το 1947- 48 και ηχογραφήθηκε σε δίσκο για πρώτη φορά το 1954 μαζί με το opus 5 τού συνθέτη, τις Έξι Λαϊκές Ζωγραφιές.
Ο δίσκος αυτός είναι και ο πρώτος δίσκος που κυκλοφόρησε με έργα Έλληνα συνθέτη για πιάνο. Η σουίτα περιλαμβάνει πέντε πρελούδια και χορούς όπου ανάμεσά τους υπάρχει και το κομμάτι με τίτλο “Συνομιλία με τον Sergei Prokoviev”!! Στη συνομιλία αυτή λοιπόν του Χατζιδάκι με τον Προκόφιεφ, και ενώ θα περίμενε κανείς κάποια δύσκολα ατονικά περάσματα και απομακρυσμένες μετατροπίες-γωρίσματα της Αρμονίας του 20ου αιώνα, ακούγεται ένα έργο στο ρυθμό του Χασάπικου σε τονικές κλίμακες περνώντας απ’ την Σολ μινόρε στη Σι μινόρε στη Ρε μινόρε για να καταλήξει πάλι στην Σολ μινόρε.
Ο Χατζιδάκις δηλαδή προτιμά να απαντήσει στον Προκόφιεφ με ένα έργο που το χαρακτηρίζει το Ελληνικό στοιχείο ίσως γιατί κι ο Προκόφιεφ σύνέθεσε “Τον χορό των Ιπποτών” που θα μπορούσε πραγματικά να είναι ένα ωραιότατο Χασάπικο !!
Εδώ ακούτε τα έργα των δύο συνθετών
Για μία λευκή αχιβάδα
Ο Χορός των ιπποτών
Διευθύνει ο διαπρεπής στη Ρωσία Έλληνας μαέστρος Θεόδωρος Κουρεντζής
Όμως η σχέση του Χατζιδάκι με τον Προκόφιεφ δεν σταματά εδώ.Το 1991- επέτειος των 100 χρόνων απ΄τη γέννηση του μεγάλου Ρώσου συνθέτη- ο Χατζιδάκις διήυθυνε την Ορχήστρα των Χρωμάτων παίζοντας την 1η Συμφωνία του Προκόφιεφ που γράφτηκε το 1917 στην εξοχή κοντά στην Αγία Πετρούπολη
Στο πρόγραμμα της συναυλίας υπήρχε εκτενής αναφορά τόσο στη ζωή του συνθέτη όσο και στο κλίμα της εποχής που γράφτηκε το έργο καθώς επίσης και μουσικολογική ανάλυση για τους μυημένους ακροατές.Τέλος το διάστημα 1989-1991 ο Χατζιδάκις απ΄τη θέση του ραδιοφωνικού παραγωγού δεν παρέλειψε να παίζει έργα του Προκόφιεφ.
Μία άλλη μεγάλη αδυναμία του Χατζιδάκι υπήρξε κι ο Ιγκόρ Στραβίνσκι.Το 1963 διήυθυνε με την “Μικρή ορχήστρα Αθηνών” έργο του Ρώσου συνθέτη.Το 1989 με την Ορχήστρα των Χρωμάτων έπαιξε την σουίτα “Πουλτσινέλα” του Στραβίνσκι. Από το ραδιόφωνο παρουσίασε έργα του όπως η Σερενάτα σε Λα για πιάνο,Συμφωνία των ψαλμών,Κονσέρτο σε Ρε για έγχορδα και άλλα.
Με τον άλλο επίσης μεγάλο συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς που ήταν απώτερης Ελληνικής καταγωγής απ΄την πλευρά της μητέρας του Σοφίας Κοκουλίνα ο Χατζιδάκις δεν υπήρξε μόνο θαυμαστής του.Όπως συνήθιζε σε κάποιες περιπτώσεις “έκλεψε” το θέμα απ΄το 3ο μέρος της 8ης Συμφωνίας του Σοστακόβιτς και το χρησιμοποίησε στην εισαγωγή του τραγουδιού του “Το παιδί από την Κρήτη”.
Ακούστε εδώ
Ντμίτρι Σοστακόβιτς
8η Συμφωνία-3ο μέρος
Μάνος Χατζιδάκις
Το παιδί από την Κρήτη
Ο Γιώργος Κριωνάς είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Κέντρου Πολιτισμού και Ανάπτυξης AVANTGARDE