Της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια
Η σοβιετική τζαζ, δυστυχώς, είναι πολύ λίγο έως καθόλου γνωστή στην Ελλάδα. Επικρατεί η εντύπωση, ότι οι Σοβιετικοί γενικώς δεν γνωριζαν τίποτα άλλο εκτός από κλασική μουσική και Καλίνκα. Άντε και βραδιές της Μόσχας. Ότι η δυτικόστροφη μουσική, τζαζ ή ροκ, ήταν παντελώς άγνωστη ή αυστηρώς απαγορευμένη στη χώρα, μια χώρα για την οποία ελάχιστοι γνωρίζουν την πραγματική της υπόσταση.
Η πρώτη ρωσική τζαζ μπάντα, γεννημένη το 1922, ήταν συνομίληκη της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά αν θέλουμε να μιλήσουμε για μια τζαζ παράδοση στην ΕΣΣΔ πρέπει να γυρίσουμε το κοντέρ 70 χρόνια πριν, όταν μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, το 1947, στη Σοβιετική Ένωση επαναπατρίστηκε η τζαζ ορχήστρα του θρυλικού πλέον Ολέκ Λούνστρεμ. Επαναπατρίστηκε από την… Σαγκάη της Κίνας, όπου είχε επιτυχία πολύ μεγαλύτερη από την αυθεντική αμερικανική τζαζ μπάντα. Τον Ολέγκ Λούνστρεμ και όχι τον επίσης θρυλικό Μπακ Κλέιτον αποκαλούσαν στη Σαγκάη, όπου ζούσαν πάνω από 100 χιλιάδες Ευρωπαίοι και Αμερικανοί, «Βασιλιά της τζαζ της Άπω Ανατολής», και η δική του, καθαρά ρωσική μπαντα, σημάδεψε μεσοπολεμικά τις νύχτες στην κοσμοπολίτικη πόλη-λιμάνι των 3 εκατομμυρίων κατοίκων.
Φέτος συμπληρώθηκαν τα 100 χρόνια από τη γέννηση του «Βασιλιά του σοβιετικού τζαζ» πλέον, Ολέγκ Λούνστρεμ, που γεννήθηκε στη ρωσική Σιβηρία το 1916 και έφυγε από τη ζωή το 2005, αφήνοντας παρακαταθήκη – την φημισμένη του ορχήστρα, μακροβιότερη, παρεμπιπτόντως, στον κόσμο τζαζ μπάντα, που δημιουργήθηκε το 1934, 82 χρόνια πριν, και ζει και βασιλεύει και σήμερα!
Ούτε ο ίδιος ο Ολέγκ Λούνστρεμ, ούτε οι μουσικοί της 14μελους του ορχήστρας ζούσαν στην Κίνα ως μετανάστες ή πρόσφυγες, δηλαδή παιδιά οικογενειών που εγκατέλειψαν τη Ρωσία μετά την Επανάσταση. Όλοι τους ήταν παιδιά μηχανικών ή εργαζομένων, οι οποίοι δούλευαν στην κατασκευή του Κινεζοανατολικού σιδηροδρομικής οδού, που ξεκίνησε το 1898, παιδιά εκείνων των Ρώσων, που θεμελίωσαν και έχτισαν την πόλη Χαρμπίν!
Η Επανάσταση, ο εμφύλιος πόλεμος τους ξέκοψαν εντελώς από την πατρίδα.
Κανείς δεν γνωρίζει, πως θα είχε εξελιχθεί η ιστορία της ορχήστρας, αν μετά το Β΄Παγκόσμιο πόλεμο δεν ξεσπούσε στην Κίνα ο εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους οπαδούς του Τσιαν Κάι-Σεκ και του Μάο. Οι Ρώσοι, όπως και οι περισσότεροι Δυτικοί, άρχισαν να μαζεύουν τις βαλίτσες τους. Τότε ήταν, που χώρισαν οι δρόμοι των «παιδιών των ΡώσωνΛευκοφρουρών» και των «παιδιών του Σιδηροδρόμου»: οι πρώτοι προτίμησαν να μεταναστεύσουν στην Αυστραλία, οι δεύτεροι – να επαναπατριστούν.
Η περίφημη ορχήστρα με επικεφαλής τον Λούντστρεμ αποβιβάστηκε στο νοτιο-ανατολικότερο άκρο της ΕΣΣΔ το 194, σε λίγο μεταφέρθηκε στην πόλη Καζάν του ταταρστάν και τελικά… επέζησε, μια και το κύμα των εκκαθαρίσεων έχει παρέλθει.
«Το ατμόπλοιο «Γκογκόλ» με καμιά χιλιάδα επαναπατριζόμενους ρίχνει άγκυρα στο λιμάνι Ναχόντκα. Η ορχήστρα του Ολέγκ Λούνστρεμ παίζει ένα εμβατήριο. Όλοι βγαίνουν στο κατάστρωμα, αλλά η προβλήτα είναι έρημη, δεν μας περιμένει κανείς. Η ζωή ξεκινάει από το μηδέν, η αυλαία μόλις σηκώθηκε…» θα περιγράψει αργότερα την άφιξλη τους στην ΕΣΣΔ ένας από τους μουσικούς του Λούνστρεμ.
Η αυλαία σηκώθηκε και δεν έχει πέσει ακόμα.
