ADOLF SHAPIRO. Μέρα Δεύτερη. Κάντε το χώρο δικό σας.
«Για μένα στο θέατρο δύο είναι τα βασικά: ο ηθοποιός και ο χώρος… »
Η δεύτερη μέρα του σεμιναρίου ήταν αφιερωμένη σε ένα από τα θεμελιώδη ζητήματα του θεάτρου – ζήτημα του χώρου και τη σημασία του τόσο για τον ηθοποιό, όσο και για την έκβαση της παράστασης που θα παίζεται σ’ αυτό.
… «Ένας καλός σκηνοθέτης αναζητεί το σημείο που θα τοποθετήσει τον ηθοποιό στη σκηνή… Ένας κακός ηθοποιός αδιαφορεί για το πού θα στέκεται… Εμείς πρέπει να μάθουμε να το βρίσκουμε αυτόματα, όπως το παιδί που δεν σκέφτεται για το πώς ακρβώς κινείται. Απλά κινείται. Εμείς προσπαθούμε πρώτα να το αναλύσουμε…
… «Η δουλειά του ηθοποιού είναι να ξεπερνάει τα όρια. Τα όρια μεταξύ αυτού και κειμένου, ηθοποιού και κοινου, κουίντας και σκηνής, ζωής και θέατρου, ηθοποιού και ήρωα. Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να παίζουν, αλλά μόνο ο ηθοποιός μπορεί να ξεπερνάει τα όρια ανάμεσα στον εαυτό του και το κοινό…»
… «Λειτουργούμε εγκεφαλικά… Ένας μεγάλος ογκολόγος, ακαδημαϊκός γιατρός, ισχυρίστηκε ότι το 50% της ίασης ενός ασθενή εξαρτάται από 
… Σε μια μικρή σκηνή είναι σχετικά εύκολο να ξεπεράσεις το όριο ανάμεσα στη σκηνή και την αίθουσα, ακόμα πιο εύκολο είναι να κάνεις πρόβες στη σκηνή όπου θα παίζεται και η παράσταση. Σε μεγάλο θέατρο υπάρχει αυτή η δύσκολη στιγμή, όταν πιστεύεις ότι έχεις κάνει όλες τις πρόβες, είσαι έτοιμος, αλλά στη μεγάλη σκηνή χάνοντα όλα. Τον ηθοποιό επηρεάζει ο «παράγοντας της αίθουσας». Ο ηθοποιός πάντα φοβάται το κοινό, η μεγάλη αίθουσα είναι σαν τη μαύρη τρύπα. Ο ηθοποιός αρχίζει να σκέφτεται: θα έχει ενδιαφέρον για το κοινό; Αυτό το φόβο δεν το γλιτώνει κανείς…
Πάντα μου φαίνεται πολύ ψεύτικο όταν οι ηθοποιοί λένε, ότι αγαπούν τους θεατές τους. Πώς μπορείς να αγαπάς άγνωστους ανθρώπους; Μπορεί να είναι καλοί ή κακοί, να έρθουν στην παράσταση με καλή διάθεση ή με μοχθηρή. Να γιατί αγωνιούν ακόμα και οι πολύ σπουδαίοι ηθοποιοί. Πρέπει κάθε φορά να περνάνε αυτό το όριο, και κάθε φορά σκέφτονται, όπως οι κατάσκοποι που περνάνε τα σύνορα: θα τα καταφέρω; δε θα τα καταφέρω; Καμια φορά οι ηθοποιοί σχεδόν λυποθυμούν από τον φόβο. Και ηθοποιοί με μεγάλη πείρα!
… Σχεδόν όλες οι ασκήσεις του Στανισλάφσκι έχουν στόχο να ξεπεράσουν οι ηθοποιοί αυτά τα όρια. Πώς να συγκεντρωθούν στο παίξιμο, στο ρόλο τους, στον συμπαίκτη, πώς να ξεχάσουν το κοινό.
…Πιστεύω πως στο Αρχαίο θέατρο δεν έπαιζαν για τους θεατές, αλλά για τον θεό. Τα κείμενα δε γράφονταν για να διασκεδάζουν τους θεατές, απευθύνονταν στο θεό, γι΄αυτό και χωρίζονταν σε Χορό και ήρωα, η επικοινωνία γινόταν σε άλλο επίπεδο. Ο Στανισλάφσκι πήρε πολλά από γιόγκα: ο γιόγκι επικοινωνεί με τον ήλιο, με τον ουρανό, οι τουρίστες που τον περικυκλώνουν του είναι αδιάφοροι, η επικοινωνία γίνεται σε άλλο επίπεδο…
«… Υπάρχει μια ιδιαιτερότητα στο επάγγελμα του ηθοποιού: όλη μας τη ζωή ασχολούμαστε με το θέατρο και προσπαθούμε να καταλάβουμε με τι ασχολούμαστε, και πεθαίνουε δίχως να καταλάβουμε…»
… «Πρέπει συνέχεια να θέτουμε ερωτήσεις. Δεν μπορούμε να κοιτάμε τη ζωή «στο περίπου»… Ο Τολστόι έγραφε: «Όλοι λένε ότι είμαι μεγάλος συγγραφέας της ρωσικής γης. Και γιατί όχι των ρωσικών υδάτων;» Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι μεγαλοφυία: θέτει ερωτήσεις που κανείς άλλος δε θέτει στον εαυτό του Αν τα ύδατα καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, τότε γιατί γης και όχι υδάτων; Καταπληκτικό!»
… «Συμβαίνει το εξής: ο ηθοποιός παίρνει το κείμενο, το διαβάζει και λέει: αυτό είναι κατανοητό, αυτό επίσης, αλλά αυτό – δεν το καταλαβαίνω… Και σε εκείνα τα σημεία που τα καταλαβαίνει, ο ηθοποιός, κατά κανόνα, παίζει κακά, γιατί δε σκέφτεται… Γιατί όταν κάτι είναι ακατανόητο, ενεργοποιείται η σκέψη, αρχίζεις και σκέφτεσαι, πώς θα το κάνεις. Αν η πόρτα ανοίγει εύκολα, δεν ψάχνεις για κλειδί… Γι’ αυτό όταν παίρνουμε το έργο και διαβάζουμε την οδηγία «Η δράση ξετυλίγεται στη Μακεδονία», για παράδειγμα, πρέπει να σκεφτούμε, γιατί εκεί; γιαί όχι αλλού; γιατί το καλοκαίρι και όχι το χειμώνα;… Ο ηθοποιός πρέπει να καταλάβει πώς ο ήρωας αισθάνεται τον εαυτό του, πρέπει να καταλάβει τη διαφορά στις αισθήσεις του ανθρώπου… Αυτά τα πράγματα είναι απαραίτητα για τη συγκέντρωση προσοχής, πρέπει να δίνουμε μέγιστη σημασία στις λεπτομέρειες, στις οδηγίες.
Οπότε, η πρώτη μου οδηγία: να είστε προσεκτικοί! Αυτές οι λεπτομέρειες καθορίζουν τη σχέση με τη ζωή, με τη δουλειά…»