ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ – ΜΙΑ ΖΩΗ
Η ηθοποιός Βίκυ Καλπάκα διαβάζει το ποίημα Δεν ξέρω, αν η Γη γυρίζει (1909) του πιο αινιγματικού Ρώσου φουτουριστή Βελιμίρ (Βίκτωρ) Χλέμπνικοφ (1885-1922), «Προέδρου Υδρογείου Σφαίρας», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του, που έφυγε από τη ζωή μόλις στα 37 χρόνια. Η Μαρίνα Τσβετάγιεβα μιλούσε για Ποιητική Σχολή του Χλέμπνικοφ, την οποία ονόμασε «λυγμός του αηδονιού». Και πράγματι, τα ποιήματα του είναι γραμμένα με την γλώσσα των πουλιών – εύηχη, διαπεραστική, είναι η γλώσσα του μέλλοντος, αλλά ίσως και του παρελθόντος, βαθιάς αρχιαιότητας, όταν όλα τα ζωντανά πλάσματα στη Γη μιλούσαν την ίδια γλώσσα και καταλαβαίνονταν. Δεν ήταν τυχαίο: ο πατέρας του Χλέμπνικοφ ήταν γνωστός ορνιθολόγος, και έμαθε το γιο του να συνεννοείται με το βασίλειο των πουλιών. Μόνο που ο Βίκτωρ, που έγινε στην πορεία Βελιμίρ, αποκόπηκε από τη Γη, ζούσε και πετούσε στο δικό του Σύμπαν, έφτιαξε τη δική του γλώσσα, την οποία καταλάβαιναν (και συνεχίζουν να καταλαβαίνουν) οι εκλεκτοί. Όχι οι εκλεκτοί με την κοινή έννοια, αλλά όσοι, όπως και ο ποιητής, βλέπουν πέρα από την καθημερινότητα, στις απαρχές της ίδιας της ζωής.
Δεν ξέρω, αν η Γη γυρίζει,
αυτό εξαρτάται από το αν χωράει στη σειρά η λέξη.
Δεν ξέρω, αν ήταν πίθηκες η γιαγιά
κι ο παπούς μου, επειδή δεν ξέρω, αν θέλω γλυκό ή ξινό.
Ξέρω όμως, ότι θέλω να βράζω, και να ενώνει
ένας κοινός ρίγος τον ήλιο με του χεριού μου τη φλέβα.
Θέλω του αστεριού η ακτίνα να φιλά την ακτίνα του ματιού μου,
σαν το ελάφι που φιλά το ελάφι (ω, αυτά τα υπέροχα μάτια τους!).
Αλλά θέλω να πιστεύω, ότι υπάρχει κάτι, που μένει
όταν την κοτσίδα της αγαπημένης αντικαταθιστά, για παράδειγμα, ο Χρόνος.
Θέλω να βγάλω έξω από τις παρενθέσεις του κοινού πολλαπλασιαστή, που
συνδέει τον ήλιο, τον ουρανό κι εμένα,
τη μαργαριταρένια σκόνη.
Το ποίημα «Δεν ξέρω, αν η Γη γυρίζει» του Βελιμίρ Χλέμπνικοφ ακούγεται σε μετάφραση στα ελληνικά της Ευγενίας Κριτσέφσκαγια.
Μουσική: Γιώργος Κριωνάς